Briefje aan Maarten, de motivatiepsycholoog

 Beste Maarten,

Een ferme zucht ontsnapte aan mijn middenrif, toen ik je laatste analyse in de media zonet tegenkwam. Je bent wellicht Vlaandrens bekendste ‘motivatiepsycholoog’, en dat lijkt me een bijzonder boeiende en eerbare levensmissie. Als psychotherapeut deel ik deels dezelfde geestelijke voorouders en bewegingen die zich bezighielden met het aanwakkeren van het menselijke potentieel, om allerhande obstakels te overwinnen en zich passende, afgestemde levensdoelen te stellen.

Je bent onder meer op zoek naar het motiveren van jongeren voor het onderwijs, met aanbevelingen voor leerkrachten van hoe lessen interessanter kunnen worden aangepakt. Alle respect daarvoor!

Maar wàt heb ik mij geërgerd aan jou ten tijde van de coronacrisis. Toegegeven, ik had op voorhand nog nooit van je gehoord, en wellicht ook niet de rest van Vlaanderen. Dat is intussen veranderd.

Met je geregelde Motivatiebarometer leek je jarenlang een cruciale speler om de ‘motivatie’ van onze landgenoten voor het coronabeleid zo hoog mogelijk te houden, door dit zoveel mogelijk wetenschappelijk te onderzoeken en vandaaruit mee te zoeken naar de beste vormen van overheidscommunicatie. Opdat de bevolking zo lang als nodig alle mogelijke lockdownmaatregelen zou slikken. 'Social engineering', heet dat, dacht ik. Of het nu ging om knuffelverboden of isolatie, kleine bubbels, contract tracing of mondmaskers voor onze jongsten, het installeren van een prikdwang of het laten accepteren van de coronasegregatiepas. ‘You name it, and Maarten will fix it’, leek het soms. Ik ben trouwens benieuwd of je nu, drie, vier, vijf jaar later nog even overtuigd bent van al die coviddwangmaatregelen die jij toentertijds hielp installeren, door zoveel mogelijk harten en geesten te veroveren met je psychologische aanpak.

Een aanpak, die volgens mij niet al te ver meer staat van één van de belangrijkste afsplitsingen van de psychologie, met name de marketing, en daarbinnen, de propagandavoering.

Daarbij is het respect voor de individuele mens niet langer van tel, maar diens consumptiedrang, of gehoorzaamheid aan het grotere geheel, zoals ideologisch bepaald door zij die de taal van de macht van het moment bepalen.

Welnu, Maarten, ik stel mij feitelijk vragen over je integriteit als psycholoog. Dat is een onbeschaamde stelling, dat besef ik. En misschien wat ongepast binnen jouw academische en politieke milieus.

Maar laat ik je mijn verontwaardiging naar jouw handelen toe even breder schetsen.

Wanneer harde, ontmenselijkende, zelfs wetenschappelijk onverantwoorde maatregelen worden genomen, dan is het professioneel ondersteunen daarvan door een ‘motivatiepsycholoog’, een grote plus voor de uitvoerders van die maatregelen. Wie de psyche van de kwetsbare, bange mens wat snapt, die begrijpt al gauw hoe die te nudgen, of te manipuleren is in haar of zijn denken en gedrag. Maar pleeg je dan geen verraad aan bepaalde ethische normen die psychiaters, psychologen, therapeuten behoren te volgen? Althans, dat durf ik me bij deze luidop af te vragen.

Want ik vond je niet enkel te ver gaan met betrekking tot jouw collaboratie aan de coronamaatregelen.

Een tijdje later wist je te vertellen dat je jouw psychologische ondersteuning van de coronamaatregelen nu ook wou inzetten voor het klimaat. Zit daar ook eventueel onder: jongeren nog banger en onzekerder en gespannener en depressiever maken voor bepaalde worstcasemodellen rond klimaatverandering? Met eventueel de framing dat hun ouders, buren, vrienden of nakomelingen wel eens kunnen sterven door toedoen van hun klimaatonvriendelijke gedrag?  Natuurlijk zou jij jou daar nooit toe verlagen, hoop ik, tot zo'n slinkse streken.

Maar ik zag je de (in mijn ogen) morele ondergrens alvast wél opzoeken tijdens corona, door jongeren op een uitgekiende en onrechtstreekse wijze aan te zetten zich maandenlang te isoleren, maskeren en uiteindelijk te laten prikken. Voor Oma, of voor hun vrienden, of voor de Vrijheid. Achteraf bevatten heel wat coronabeleidsuitspraken platte, opportunistische leugens, volgens een uitgekiend NAVO-script. Dat weten we intussen met zekerheid. En daar leek jij vol motivatie aan mee te werken.

En nu ben je daar wéér, deze keer om de waanzinnige verhoging van ons nationale oorlogs- en moordbudget toe te juichen en mee te laten slikken door onze bange, verwarde, gefrustreerde en soms hopeloze bevolking. Een bevolking die alle mogelijke welzijnsondersteuning en psychotherapeutische hulp kan gebruiken, en alsjeblieft geen verdere angstzaaierij, escalatie en polarisering.

Maar wàt voor woorden van jou lees ik via onze nationale nieuwsdienst? "Een 'vredesbijdrage' zou bijvoorbeeld een interessante term zijn om te hanteren. Dan zeg je dat het ten voordele van vrede is, zo spreek je een gezamenlijk doel of een bepaalde solidariteit uit." Veel gekker moet het toch niet worden, Maarten?

Waar ligt jouw ondergrens, Maarten? Ga je binnenkort ook voor sneuvelbereidheid van onze jongeren?  Heb je daar dan ook motivatietruukjes voor? En er liggen mogelijks nog heel wat ondemocratische toekomstscenario's te wachten op een gemotiveerde 'zielenvanger' van Hamelen. Wie mag jou nog allemaal inhuren?

Je merkt, ik ben hàrd voor je. Ik toon weinig begrip, en véél verontwaardiging, frustratie en boosheid. Maar dat heeft wel degelijk een reden. Ik wil je motiveren om wat te herbronnen, Maarten. Je bent volgens mij heel intelligent, gepassioneerd en beladen met de allerbeste intenties. Maar is het mogelijk dat je je misschien af en toe, hier en daar, wat voor de kar laat spannen van bepaalde overheden of agenda's, die onze menselijke waardigheid en integriteit niét als doel of vertrekpunt hebben? Mag ik je vragen hier eens flink over na te denken?

En ik sta zeker open voor een open, vranke babbel hierrond met jou, onder vier of meerdere ogen.

Met vriendelijke groeten

Steven Desanghere