Begin jaren tachtig bewonderde ik als kind de optredens van Walter De Buck, en van Willem Vermandere, aan Sint-Jacobs, tijdens de (toen nog wat kleinere en zottere) Gentse Feesten, en ik was instant verknocht aan Gent. Ik woonde toen nog in de Westhoek, maar die Gentse sfeer die ik opsnoof, dat rebelse, dat creatieve, die vrijheid….dat was wat mijn ziel nodig had. Ik ging studeren in Gent, en bleef er decennia lang plakken, zoals zovele andere rusteloze zielen en zinzoekers uit andere streken.
Ik ervaarde Gent als een vrijplaats, voor mensen in allerlei geuren en kleuren. Ik dwaalde dagen en nachten door de straten van Gent, met haar cinema’s en kroegen, haar boekenwinkels en rommelmarkten, haar junks en dames van plezier, haar straatzangers en zwarte markten, haar kraakpanden en axies. Nachtelijke zwempartijen in de Blaarmeerssen, kampvuur in de Groene Vallei, trippen in de Bourgoyen, heerlijk en spotgoedkoop Turks eten in de Sleepstraat, illegale raves en instant diepe gesprekken met onbekenden, vuurjongleren in de Bibliotheekstraat, Circus in de Brugse Poort. Allemaal meegemaakt in Gent, en zoveel meer. Zonder dat mijn nummerplaat door 35 camera’s werd herkend. Zonder dat iedere stap van mij werd gefilmd en automatisch geregistreerd onder mijn naam. Zonder dat al mijn aankopen, surfgedrag en contacten werden gemonitord, gescreend en opgeslagen.
Gent is nog altijd een mooie stad, maar ze wordt ook wat onverdraagzamer en zuurder, lijkt het mij. En duurder ook. En meer boetes. De stad voelt wat minder vrij aan. Neem nu die Lage Emissie Zones (LEZ) te Gent. Ik gebruik zelf een Volkswagen Transporter uit 2006, een diesel, en daarmee is het mij dus verboden om daarmee in de Gentse wijken naast mijn woonplaats te komen, ook al scheelt mijn uitstoot echt niet veel met jongere dieselauto’s. Ik vind het trouwens net ecologischer om auto’s goed te verzorgen, zodat ze vele jaren mee kunnen gaan, maar dit terzijde. Die LEZ-zones hebben blijkbaar echt niet zoveel impact op de gezondheid dan voorheen werd voorspeld, maar ze zijn wél een ramp voor heel wat minder welgestelde wijkbewoners die hun brood moeten verdienen met een auto die niet teveel kost. Vele rommelmarktverkopers gaven er intussen de brui aan, evenals heel wat voorbijpasserende creatievelingen wiens busje 'te oud' is, en daarom samen met hen niet langer welkom is. Die LEZ-zones hebben daarnaast ook geleid tot de introductie van vele honderden extra camera’s, die niet enkel nummerplaten automatisch herkennen en opslaan, maar potentieel ook eenieders gezicht en bewegingen.
Het Gentse gemeentebestuur heeft ervoor gekozen, al dan niet onder druk, om van Gent een Smart City te maken, en wellicht ook een ’15 Minute City’. Dat zou ervoor zorgen dat iedere Gentenaar echt wel 24u per dag gemonitord wordt. Zeven dagen op zeven. Iedere dag van het jaar. Met nog duizenden camera’s en sensoren en smart meters erbij. Je bewegingen, je sociale contacten, je toegang tot gelijk welke winkel of woning, het aantal pintjes dat je gedronken hebt, de hoeveelste broek die je kocht deze maand, het aantal minuten dat je doucht, de pipi van jij en je buren in de riool, of tot hoelang je licht brandt in je eigen huis. Alles gemonitord en opgeslagen. (en vele data ervan verkocht aan de hoogste bieders).
Maar ik denk écht niet dat een meerderheid der Gentenaars nu staat te springen om inwoner van zo'n Orwelliaanse Smart City te worden. Een stad met nog meer automaten in plaats van mensen aan de kassa of de toog? Een wijk met nog meer leerlingen aan de Smartschool? Een straat met nog meer digitale thuiswerkers, uitgeput na een godganse dag scherm-staren, zonder enige analoge menselijke interactie? Een stad met op den duur enkel nog zelfsturende elektrische auto’s en pakketbezorging via drones? Waar iedere winkeldeur, café of sportclub eerst je gezicht of chip scant en je (al dan niet) binnen laat? Of minstens je QR-code vraagt? Waar bijna niemand het nog aandurft spontaan een gitaar boven te halen, of een barbecue, een luidspreker, een graffitispuitbus, een jointje? Waar geen tongen meer worden gedraaid, en nergens meer geplast waar 't eigenlijk niet mag?
Als Gent wijs wil blijven, wijst ze best dat Smart-gedoe af. Natuurlijk mag er digitalisering zijn, en sociale mobiliteitsplannen, en bekommernissen om propere lucht, en zoveel meer. Maar dat hoeft niét door het creëren van een stad vol afluistermateriaal en nonstop tracking en tracing. Waarvan heel wat data dan verkocht worden aan bedrijven, om de Gentenaars ‘nog beter van dienst te kunnen zijn’, met gelijk welk product of boodschap ze je willen aansmeren. Ook al wordt het Gentse Smart City plan aangekondigd met een mooie boodschap, en zitten sommige propagandisten ervan vooral met nobele bedoelingen; mijn vrijheid en waardigheid zijn me téveel waard om me zomaar neer te leggen bij dergelijke onzin.
Niet in mijn naam alvast, en ik ben benieuwd of er nog meer Gentenaars zo over denken.
In het buitenland rijzen meer en meer lokale collectieven op, die het burgerdebat in hun steden weer doen oplaaien. Stadsbesturen staan immers ten dienste van hun bewoners. En als die bewoners met genoeg Neen zeggen tegen de Smart City, en JA tegen een warme stad op mensenmaat, dan hoeft die Smart City er niet te komen, en kan Gent gewoon wijs blijven.
't Zou mooi zijn wanneer lokale bestuurders zich bewust worden van de onzin en gevaren rond Smart Ghent, en die samen met een groeiende groep Gentenaars afwijzen, en de komst van duizenden extra spionagecamera's mee tegenhouden nu dat nog makkelijk kan.
Au boulot! ;-)